Tôi không biết nhiều về Phần Lan ngoài việc đất nước này là quê hương của chiếc điện thoại Nokia và ông già Noel.

Phần Lan được giới thiệu là đứng hàng đầu thế giới về xếp hạng giáo dục. Một số người bạn của tôi cho con sang Phần Lan học. Họ nói bọn trẻ thích đất nước này.

À, tôi còn nghe nói rằng, tỷ lệ tự tử ở Phần Lan cũng vào loại cao trên thế giới. Báo chí giải thích nguyên nhân là do thiếu ánh sáng mặt trời con người ta hay bị trầm cảm. Vì thế, một loại đèn dành để tăng ánh sáng vào mùa đông được phát minh ra v.v…

Tóm lại, toàn là những thông tin lẻ tẻ và vụn vặt chẳng giúp tôi có hình dung đầy đủ về đất nước này. Trong chuyến thăm Phần Lan của tôi vào cuối thu năm 2018, tôi đã có một bức tranh tổng thể hơn nhiều với những mảng màu sắc tươi sáng.

Diện tích và dân số

Phần Lan là nước thưa dân nhất thế giới. Diện tích Phần Lan lớn hơn diện tích của Việt Nam một chút (khoảng hơn 338.000 km2, nhưng  dân số thì chỉ bằng 1/20 dân số Việt Nam (khoảng 5.5 triệu người).

Tài nguyên xanh

Từ trên máy bay nhìn xuống, sẽ thấy rõ nhất tài nguyên của đất nước này. Toàn là rừng cây xanh và hồ. Các khu dân cư nằm xen kẽ.

Tôi tới Phần Lan vào ban đêm và rời đi vào ban ngày. Ban ngày, từ trên cao nhìn xuống là mênh mông rừng và hồ. Ban đêm, nước này giống như kho báu của Aladin. Đường cao tốc và cầu giống những sợi dây chuyền vàng lấp lánh, xen kẽ là kim cương trắng sáng và ngọc rubi đỏ….”đẹp quá” là cảm xúc rất thật của tôi.

Phần Lan có bạt ngàn cây xanh. Hồ thì chiếm 1/10 diện tích đất nước. Có thể nói trong thời đại, cây xanh đang dần biến mất khỏi trái đất vì nhiều nguyên nhân (động đất, hỏa hoạn, con người….) và hồ nước cũng đang nhường chỗ cho dân cư, và không khí sạch đang dần trở thành xa xỉ phẩm thì Phần Lan rõ ràng là một nước giàu nhất thế giới.

Người dân Phần Lan rất trân trọng và bảo vệ môi trường. Recycling được khuyến khích, rác thải phân loại kỹ thành rác thải sinh học, bình và lọ thủy tinh tái sử dụng và các rác thải khác. Bằng cách đó tiết kiệm nguồn tài nguyên, giảm thiểu tác động tới môi trường, bảo vệ tài sản chung là cây xanh và nguồn nước.

Cờ Phần Lan là một ví dụ về ý thức của đất nước này với rừng và hồ. Màu xanh là màu của hồ và biển. Màu trắng là màu của tuyết và mây. Tuyết ư? Đúng vậy. Đất Phần Lan là đất băng giá. Vào mùa đông nhiệt độ có thể xuống thấp tới -20C.

Các nước láng giềng

Phần Lan giáp biên giới với Nga, Thuỵ Điển và Estonia. Trong lịch sử Phần Lan từng dưới quyền cai trị của Nga và Thụy Điển. Tới nay, một số vùng đất đang thuộc Nga được cho là xa xưa từng là của Phần Lan.

Sự ảnh hưởng của ông anh Thụy Điển dường như là bền vững hơn vì hai ngôn ngữ chính thức ở Phần Lan là tiếng Phần Lan và tiếng Thuỵ Điển.

Ngoài ra, số người nói tiếng Anh cũng chiếm tỷ lệ khá cao. Estonia thì như cậu em của Phần Lan do cùng chung một nguồn gốc ngôn ngữ. Ở Estonia, nhiều nơi hiểu được tiếng Phần Lan. Người Phần Lan cũng hay sang Estonia mua sắm vì giá cả chỉ rẻ bằng một nửa ở Phần Lan.

Từ Helsinki sang Tallin thủ đô của Estonia chỉ khoảng hai tiếng đồng hồ đi phà. Tiện đây nói luôn là giá cả tiêu dùng ở Phần Lan rất đắt do thuế hàng hóa rất cao (24%).

An sinh xã hội

Nhà nước Phần Lan giống như một bà mẹ “mama đại tổng quản”. Bà chăm cho các con học hành đảm bảo chăm sóc sức khỏe tới từng người dân.

Giáo dục và Y tế ở Phần Lan là miễn phí. Bù lại, các con dân cũng có nghĩa vụ nộp thuế cao và đầy đủ để đảm bảo nguồn thu. Thuế giá trị gia tăng tới 24% và thuế thu nhập cá nhân tới gần 50%.

Tự động hóa và công nghệ cao

Phần Lan là một đất nước công nghệ thông tin. Những thành phố tôi đến hầu như là tự động hóa hết. Người dân sử dụng ứng dụng thông tin trên điện thoại di động trong mọi mặt cuộc sống.

Giao thông Phần Lan thì rất dễ chịu với các phương tiện giao thông công cộng tiện dụng và chính xác. Một ví dụ là ứng dụng HSL để đi các phương tiện công cộng.

Con người Phần Lan qua lăng kính của người cưỡi ngựa J)

Bình đẳng giới

Trên tàu điện, tôi có xem một đoạn quảng cáo ngắn và vui. Một chàng thanh niên cao lớn rất macho đang chăm chỉ hút bụi và xuất hiện dòng chữ quảng cáo “we hire cleaners” J).

Quảng cáo này thực ra chính là cuộc sống ở Phần Lan. Ở đây, không có chuyện trông con và làm việc nhà là riêng của người phụ nữ. Khi có con nhỏ, người chồng có thể nghỉ việc ở nhà trông con để vợ đi làm.

Không hiếm cảnh ngoài đường phố, các ông bố đưa con đi chơi. Người đàn ông Phần Lan không lăn tăn lắm với những chuyện như “trụ cột gia đình” hay “là người ra quyết định”. Ngược lại thật nhẹ nhõm khi đã có người phụ nữ làm thay J).

Coi trọng riêng tư ở mức cao nhất

Cũng có thể là do thời tiết lạnh quanh năm, con người tìm thấy tổ ấm gia đình là quan trọng nhất. Người Phần Lan hướng nội và coi trọng cuộc sống gia đình và sự riêng tư.

Một mình giữa thiên nhiên cũng là điều tạo nên hạnh phúc. Ta hay gặp những người đi chạy một mình trong những cánh rừng…hoàn toàn cô đơn với những suy nghĩ của chính mình.

Tiết kiệm và coi trọng tính ứng dụng:

là một đức tính khác của người Phần Lan. Chính vì nét văn hóa này mà các cửa hàng đồ cũ có khá nhiều. Những đồ vật vẫn được tìm kiếm là đồ vật của ông bà ta nhiều năm trước, không còn mới, nhưng còn dùng được và độc đáo.

Người ta không hay mua sắm đồ vật chỉ vì tính thẩm mỹ mà đi kèm nhất định phải là sự tiện dụng và đơn giản.

Ẩm thực

Các món ăn từ cá hồi và thịt tuần lộc là những đặc sản ẩm thực địa phương. Tôi có thấy một số quán ăn của người Việt Nam và người Hoa nhưng những quán ăn này thường đông khách vào buổi trưa.

Buổi tối, nhất là cuối tuần, người Phần Lan đi ăn hiệu rất đông. Nếu không đặt bàn ăn trước, bạn có thể gặp kết cục là lang thang dăm ba quán mới may gặp một quán còn chỗ trong trời giá lạnh. Các quán ăn của Phần Lan rất ấm cúng trong ánh nến. Một cảm giác thật dễ chịu lan tỏa.

Người dân đi ăn tối cũng vẫn rất casual trong áo len và quần bò…Điều quan trọng là bạn thoải mái đúng không? nét văn hóa này có thể khác với một số nơi khác như Nga và Pháp, khi mà đi ăn tối ta phải mặc đẹp.

Thời tiết ở Phần Lan

Thời gian đẹp nhất để đi thăm nước này là vào mùa hè, khi tử đinh hương tím và trăm hoa khác cùng đua nở. Cùng với thời tiết ấm lên ở Châu Âu, Phần Lan cũng có những ngày hè nắng ấm lên tới 20C.

Khi chúng tôi tới đây là cuối thu và đầu đông thời tiết rất thất thường.

Xen kẽ một ngày mưa là một ngày nắng. Mưa thì buồn lắm, ướt át với đôi giày ngấm nước. Ngày trời nắng thì thật đẹp với trời rất xanh và mây rất trắng và rất nhiều màu sắc thiên nhiên. Những ngày này, bạn có thể thấy phong cảnh tuyệt đẹp của mùa thu lá vàng.

Các thành phố tôi đã thăm ở Phần Lan và từ Phần Lan

1. Turku, thành phố từng là cố đô của Phần Lan từ thế kỷ 13 cho tới khi Sa hoàng dời đô về Helsinki năm 1812
2. Helsinki (HSL) thủ đô của Phần Lan
3. Một thành phố khác, thật sự đã đi vào bộ nhớ của tôi là Tallinn, thủ đô của Estonia, cách Helsinki chỉ 2 giờ tàu biển./.

Một số bức ảnh về mùa thu vàng trên khắp đất nước Phần Lan

Nơi đầu tiên tôi đặt chân tới là Turku, thành phố cách thủ đô Helsinki khoảng hơn 200km. Turku từng là trung tâm chính trị, kinh tế văn hóa của Phần Lan tới năm 1812.

Helsinki thủ đô của Phần Lan thoạt tiên không cho ấn tượng gì đặc biệt về kiến trúc và phong cảnh. Vì vậy, khám phá dần những vẻ đẹp của thành phố này là một sự thú vị

Pháo đài Suomenlinna ở Helsinki gắn liền với lịch sử của ba nước Nga, Phần Lan và Thụy Điển. Mùa thu tới với Suomenlinna trong sắc vàng rực rỡ. Suomenlinna, di sản thế giới được Unesco công nhận, mùa vắng du khách đẹp cô liêu.

Mikkeli, thành phố cách Helsinki khoảng hơn 200 km, có mênh mông rừng và hồ, cũng là nơi chụp ảnh mùa thu rất đẹp. Phần Lan, tháng 10 năm 2018

Ảnh: V.H.L